Vì sao giải thưởng Hội Nhà Văn thường gây cãi cọ?
Nguyễn Ngọc Tư
Chuyện
anh chị nhà văn phản ứng với Hội nhà văn nóng bỏng dai dẳng đã mấy tuần. Văn
chương nước nhà tẻ nhạt được dịp mà sôi. Nhưng rất dễ nhận ra cuộc tranh cãi
này bắt nguồn từ cái giải an ủi mà Hội đã định tặng cho anh chị ấy. Chị nhà văn
cũng thẳng thắn trả lời phỏng vấn của phóng viên, rằng nếu được giải cao hơn
chị đã chẳng từ chối. Anh nhà văn thì nói vòng, sách tôi được phiếu cao lắm (mà
không được giải cao là sao là sao là sao ?).
Cho
nên, cuộc cãi cọ này không phải vì nền văn học nước nhà trong trẻo, sáng sủa
hơn, chỉ là lấn cấn từ những cái tôi. Chị
nhà văn ở trong Hội đồng văn xuôi đã mấy mùa, cách làm giải của Hội nhà văn
trước giờ vẫn trì trệ vậy, nhưng gần hết một nhiệm kỳ rồi bây giờ chị mới phản
ứng, mới thấy ban bệ xét giải không đủ tâm và tài. Thật ra, ngay cuộc họp đầu
tiên của Hội đồng này, nhìn mặt đồng nghiệp thì đã rõ nhau rồi, ít nhất trên
những tác phẩm mà chị đã đọc của họ. Thí dụ, cái anh ngồi cạnh chị là một người
viết cũ kỹ thì nhiều khả năng sẽ không chấp nhận được những phong cách mới;
hoặc cái anh ngồi đối diện ở đầu bàn thích nâng đỡ cho những tác giả trẻ gây
sốc, hiển nhiên anh sẽ không cho những cuốn sách có phong cách viết cổ điển
nhiều cơ hội. Mấy mùa cùng ngồi xét giải thưởng cùng nhau, tâm tài thế nào chị
nhà văn hiểu rõ, những góc khuất trong đó, những cuộc dàn xếp bán mua (nếu có)…
nhưng chị đã làm gì cho đến khi cái giải an ủi kia làm tổn thương mình ?
Cuộc
thi cử nào cũng có màu sắc của riêng nó, mà phần lớn được quyết định bởi tiêu
chí của ban tổ chức và gu của ban giám khảo. Giải thưởng của Hội nhà văn chỉ là
một trong những giải thưởng mang tính tương đối trung bình. Một người bạn tôi
nói không gửi sách đến dự thi ở Hội vì thấy mấy ông trong hội đồng sơ và chung
khảo chắc là không chịu được kiểu sách của mình đâu. Bạn từ chối tham gia ngay
từ đầu. Nhưng có thể bạn sẽ gửi sách đến cuộc thi khác, nơi mà bạn nghĩ tác
phẩm của mình sẽ được thông hiểu và chia sẻ, vì một vài ông giám khảo đó có vẻ
gì đó tương đối đồng điệu, mà không hẳn vì họ có tâm có tài.
Có
kỳ vọng thì mới thất vọng, phải chăng anh chị nhà văn cứ nghĩ giải thưởng Hội
nhà văn là danh giá là sang trọng, xong vỡ lẽ ra thì kêu hoảng ? Chúng ta chờ
đợi ở những hội đồng giải của Hội đưa ra một chuẩn mực cho mọi tác phẩm, điều
đó hơi thiếu thực tế. Một cuốn sách không cần đến giải thưởng của Hội xác nhận
hay thì nó mới hay. Bằng chứng là nhiều cuốn Hội đã từng xác nhận hay mà có ai
biết tới đâu. Thành viên của các hội đồng này không phải là những người viết
giỏi nhất, ngay cả sáng tạo giỏi nhất chưa chắc thẩm định giỏi nhất cho nhiều
phong cách viết trong gần hai trăm tác phẩm tham dự giải. Mà hơn hết, họ không
phải là máy. Nhằm hôm bị vợ chửi mà đọc tác phẩm xét giải gặp đúng câu chửi đó,
mất cảm tình ngay.
Một thực tế ở Hội nhà văn là người giỏi
không chịu vào Hội đồng hay Ban chấp hành, họ chỉ muốn chuyên tâm viết. Những
người vào đội ngũ thì chưa chắc là tiêu biểu. Cách xét giải không khoa học, tồn
tại những cuộc dàn xếp, đi đêm... năm nào mà chẳng ong ve. Những giải thưởng
của Hội nhà văn phần lớn rơi vào quên lãng, xa lạ với độc giả, điều mà Hội nhà
văn vẫn thường tự biện hộ như là không thỏa hiệp với đám đông.
Cãi
cọ để vỡ lẽ ra, riêng vụ cãi cọ này không vỡ lẽ ra điều gì bởi hai phía đã chơi
bài ngửa từ lâu. Buộc chọn nghiêng về phía này hay phía kia là chọn lựa giữa
xấu ít và xấu nhiều, tuyệt không phải giữa xấu và tốt. Nhìn vào mặt ao
sẽ biết ngay là nước tù hay nước sạch, không cần phải lặn ngụp vào, nuốt vài
ngụm nước rồi mới biết.
Viết
xong cái này tự thấy mình cũng rảnh quá đi.
Nguyễn Ngọc Tư
(23/02/2013)
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét